Co to jest opóźniony rozwój mowy?

Opóźnienie rozwoju mowy, to znacznie niższa sprawność językowa, dotycząca zarówno mówienia, jak i rozumienia, powstała w okresie kształtowania się mowy dziecka i spowodowana różnymi czynnikami. 

Opóźniony rozwój mowy dziecka to częsta przyczyna zmartwień rodziców, którzy zachodzą w głowę, dlaczego ich pociecha nie rozmawia z rówieśnikami, nie inicjuje kontaktów słownych, posługuje się głównie gestami, prezentuje mały zasób słownictwa albo nie mówi wcale. Nie zawsze jednak opóźnienia w nabywaniu zdolności językowych muszą oznaczać patologie funkcjonowania szkraba. Brak mowy albo opóźniony rozwój mowy mogą świadczyć o zaburzeniach ze spektrum autyzmu, ale nie tylko. 

Logopedzi wyróżniają dwa typy opóźnień rozwoju mowy:

• SORM – samoistne opóźnienie rozwoju mowy,

Samoistne opóźnienie rozwoju mowy, to normalna forma rozwoju. To jedynie fragmentaryczne opóźnienie procesu rozwojowego, który ma przejściowy charakter. Dziecko ma sprawny słuch, rozumie to, co się do niego mówi, jest sprawne intelektualnie. Potrafi wymówić w izolacji prawie wszystkie głoski, czasami również sylaby. Nie potrafi jednak złożyć je w słowo i wypowiedzieć w odpowiednim tempie. SORM występuje dwu lub trzykrotnie częściej u chłopców niż u dziewczynek, u większości tych dzieci stwierdza się leworęczność. W 25 – 50% przypadków proste opóźnienie rozwoju mowy jest dziedziczne. Około 4 – 5 roku życia opóźnienie to zazwyczaj wyrównuje się samoistnie, bez konieczności interwencji specjalisty. Dalszy rozwój mowy przebiega bez zakłóceń i konsekwencji dla przyszłego ogólnego rozwoju dziecka.

• NORM – niesamoistne opóźnienie rozwoju mowy

Niesamoistne opóźnienie rozwoju mowy, to z kolei wynik zaburzenia, a nie zakłócenia procesu rozwojowego. Świadczy o występowaniu istotnych klinicznie zaburzeń, np.: słuchu, upośledzenia umysłowego, upośledzenia motoryki mowy czy zaburzeń neurologicznych. Może towarzyszyć afazji, dysartrii, dyslalii, jąkaniu, autyzmowi, niedosłuchowi, mózgowemu porażeniu dziecięcemu. Opóźnienie może dotyczyć zarówno słownika czynnego jak i biernego. Mowa rozwija się na patologicznej podstawie, a obserwowane objawy zaburzeń rozwoju mowy występują obok innych objawów zaburzeń rozwoju psychomotorycznego. Zaburzenia rozwoju mowy są wtórne do wyraźnej głuchoty, upośledzenia umysłowego, rozszczepów podniebienia czy zaburzeń motoryki mowy, itd. Najczęściej nie są one jedynym lecz jednym z wielu objawów zaburzeń procesu rozwojowego, są elementem różnych zespołów objawowych. Powstałe w wyniku niesamoistnego opóźnienia rozwoju mowy zmiany mogą mieć charakter przejściowy lub trwały, szybko ustępujący lub pogłębiający się. Rodzaj, zakres, siła oddziaływania czynnika patogennego powodują, że powstałe zmiany mają zazwyczaj charakter trwały, co oznacza, że mowa w końcowej fazie rozwojowej nie osiąga normalnego poziomu, i że jej zaburzenia mogą pociągać za sobą inne dodatkowe problemy, np. zaburzenia emocjonalne, zachowania, itp.